Miejscowości

  • Okmiany – 777 mieszkańców

W pisanych źródłach wymieniona jest wieś po raz pierwszy w 1305 r. Była to – i pozostaje do dzisiaj – typowa ulicówka, gdzie domy i zagrody zlokalizowane są po obu stronach drogi kołowej.

Informacje o pierwszym kościele pochodzą ze średniowiecza, przetrwał on do początku wieku XVII.

W roku 1641 zbudowano drewnianą świątynię, która przetrwała około 130 laty − spłonęła. W 1771 wzniesiono budowlę, która po licznych zmianach konstrukcyjnych, stanowi dzisiejszy kościół Matki Bożej Różańcowej. Dawniej miejscowość dzieliła się na trzy części, każda z nich miały innego właściciela – stan narok 1789:

  • Okmiany Górne – 170 mieszkańców, posiadały na swoim obszarze: dwór, folwark, plebanię, szkołę, browar,wiatrak, kowala, karczmę i ewangelicki kościół parafialny.
  • Okmiany Średnie – 72 mieszkańców, z własnym folwarkiem, dworem i karczmą.
  • Okmiany Dolne – 67 mieszkańców z własnym kowalem, wiatrakiem i jak pozostałe części wsi, dworem i folwarkiem.

W 1840 roku w całych Okmianach liczba mieszkańców wynosiła 464 z wyjątkiem dwóch katolików wszyscy byli ewangelikami. W 1844 roku wybudowano nową szkołę, a w roku 1845 gdy powstała linia klejowa z Legnicy do Bolesławca – wybudowano stację kolejową. Po przyłączeniu sąsiedniej wsi Radziechowice − w roku 1933, liczba mieszkańców wzrosła do 944 − na terenie wsi znajdował się Urząd pocztowy. W roku zakończenia drugiej wojny światowej, kościół użytkowany do tej pory przez niemiecką gminę ewangelicką, przejęła parafia rzymskokatolicka.

W roku 1953 został utworzona parafia pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej.

Nieopodal świątyni, przy drodze, stoi obelisk upamiętniając marsz na Nysę Łużycką II Dywizji Artylerii -Armii Wojska Polskiego z 8 kwietnia 1945 roku − postawiony w latach sześćdziesiątych.

  • Krzywa – 601 mieszkańców

Ta wieś położna nad rzeką Brenna, została wymieniona po raz pierwszy już w 1245 roku − jako własność biskupów wrocławskich. Jej pierwotna zlatynizowana nazwa to Kryva.

Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z roku 1305, kolejny wybudowano w latach 1325-1335: prawdopodobnie zniszczony w czasach wojny 30 letniej, został odbudowany w 1714 roku – służył ewangelikom. Po wielokrotnych remontach obecnie jest to kościół katolicki pod wezwaniem św. Anny.

W 1789 było to dziedziczne sołectwo z dworem, dwoma folwarkami, młynem wodnym, wiatrakiem, karczmą, kowalem i dwoma browarami − 63 domy i 385 mieszkańców.

W 1825 roku liczba mieszkańców wzrosła do 404 w tym tylko 4 było katolikami, wieś posiadała cegielnię. Kolejne lata przyniosły dalszy wzrost liczby mieszkańców − w roku 1840 był ich 553: dla biednych dzieci rozdzielano wówczas na zimę po 10 par obuwia i pończoch, we wsi pracował już tylko jeden browar, trzymano 1300 merynosów i 175 sztuk bydła. W 1933 liczba mieszkańców wzrosła do 732.

Przy drodze krajowej nr 94 stoi pamiątkowy obelisk upamiętniający dzień 7 kwietnia 1945 roku, gdy w Krzywej odpoczywał Sztab 5 dywizji Piechoty (z częścią oddziałów) w marszu na Nysę Łużycką.

  • Radziechów – 557 mieszkańców

W 1305 roku wieś znana pod nazwą Martini Villa (przypuszczalnie od imienia Marcin, rycerza – ówczesnego właściciela). W roku 1361 już Radechow (forma dzierżawcza od imienia Radech). W czasach późniejszym wieś znana także pod nazwą Marzdorf.

Kościół w Radziechowie jest jednym z później wzmiankowanych kościołów powiatu złotoryjskiego; wymieniany jest dopiero w r. 1400, w związku z udzieleniem pozwolenia na budowę miejscowej rodzinie rycerskiej.

W wyniku wojny trzydziestoletniej (1616-1648) Radziechów został prawie całkowicie wyludniony. W latach 1797-1799 wybudowano kościół ewangelicki – funkcjonujący całkowicie niezależnie od kościoła Nawiedzenia NMP – w ostatnich dziesięcioleciach niszczejący, od roku 2008 budowla zmieniła swój charakter, służy obecnie jako sala gimnastyczna uczniom z pobliskiej szkoły podstawowej.

Przed II wojną światową Radziechów liczył 827 mieszkańców, w 1947 roku – 419: głównie z terenów wschodnich Rzeczypospolitej – 363 osoby przybyły z miejscowości Huta Nowa, Tenetniki, Zasławce, Martynów Nowy i Izabela.

W roku 1954 wieś został przypisana do parafii w Okmianach.

Przez Radziechów, przebiega szlak rowerowy Miedzi i Kamienia (szlak czerwony). Na jednym z pagórków wznoszą się ruiny XIX wiecznego wiatraka holenderskiego.

  • Wilczy Las – 192 mieszkańców

Wymieniony po raz pierwszy w księdze księstwa świdnicko-jaworskiego z lat 1396-1403. Współczesna nazwa jest żywym tłumaczeniem przedwojennej nazwy Wolfshayn:
kłóci się z historycznym kontekstem tej nazwy, albowiem nie chodzi tu o nazwę topograficzną wywodzącą od występujących w tej zalesionej niegdyś okolicy wilków, lecz o popularne niegdyś imię Wolfa – założyciela tej wsi. Jak wiemy Wolf znaczy po niemiecku tyle, co wilk. Ta patronimia powinna prowadzić do ustalenia nazwy brzmiącej raczej Las Wolfa, Wilczy Las.

Ewangelicy dotarli do Wilczego Lasu po 1742 roku, powstała wtedy pierwsza szkoła – filia Szczytnicy, skąd również dojeżdżał nauczyciel uczący najpierw w należącej do dworu owczarni, a następnie w domu ogrodnika dworskiego.

W roku 2000 dla upamiętnienia 2000 lat chrześcijaństwa w najwyższym punkcie miejscowości postawiono 32 metrowy Krzyż milenijny.

  • Groble – 195 mieszkańców

Wieś ta ma XVIII wieczny rodowód, historycznie − „od dawna” była posiadłością − dominium wioski szlacheckiej Rokitki. W roku 1789 było to dziedziczne sołectwo z 280 mieszkańcami, młynem wodnym, wiatrakiem, kowalem i karczmę. W 1826 roku zbudowano murowaną szkołę, przez kolejnych 14 lat liczba mieszkańców wzrosła do 331: poza jednym katolikiem wszyscy byli ewangelikami. W roku 1933 wieś liczyła już 363 mieszkańców.

Jadąc drogą w kierunku Chojnowa, (po prawej stronie) przy stawie, napotkamy Krzyż Pokutny (XIV-XVIw.): stawiany w średniowieczu przez mordercę na pamiątkę zbrodni oraz na znak pokuty. Do postawienia krzyża na miejscu zabójstwa lub wmurowania go w ścianę świątyni zobowiązywał się sprawca w ramach traktatu pokutnego zawieranego z rodziną ofiary.

Źródła: Gmina Chojnów. Szkice i Materiały. pod red. Ryszarda Gładkiewicza, Chojnów-Wrocław 1993, Oficyna Wydawnicza Sudety. Bożena Steinborn,Złotoryja, Chojnów, Świerzawa. Zbytki sztuki regionu., Wrocław 1956, Ossolineum, Agnieszka Szydłowska-Szczecińska, Gmina Zagrodno i jej okolice, Legnica 2008, wydawnictwo AG Legnica, zagrodno.i-gmina.pl, gmina-chojnow.pl